FED, senin hayatın palavra!

Ekonomi gündemimizin önemli kısmını ABD Merkez Bankası Fed'in açıklamalarına açıklama getirmek oluşturur oldu. Ekonomi yorumcularından sokaktaki vatandaşa kadar herkes artık Fed-olog. Fed'in her sözü, ilkokulda öğretilen cümle çözümleme yöntemleri de dahil olmak üzere detaylı analizlere tabi tutuluyor. Yüklem hangisi, özne kim, dolaylı tümleç var mı... Faiz arttı mı, ne zaman artacak, arttı da biz mi görmedik, bizden saklı arttırılmış olmasın... Artık herkes bir Fed uzmanı, yani Fedolog. Peki, Fed hakkında yapılan bunca yorumun sizce ne kadarı doğru?

Hemen söyleyelim, tamamı yanlış. Fed'in açıklamaları üzerine yapılan yorumların tamamı hatalı, üstelik de salakça. Bunu anlayabilen bir tek yorumcunun hala olmaması da bir o kadar düşündürücü. İnsan ekonomi yorumcularımızın zekası hakkında gerçekten endişeleniyor. Peki, ekonomi yorumcularımızın Fed'in açıklamalarından anlayamadıkları şey ne?

Ekonomi yorumcularının anlayamadığı şey şu: Fed'in açıklamalarının tamamı düzmece! Başka bir ifadeyle martaval, boş laf, saçmalık, palavra, şarlatanlık, budalalık ya da dalavere. Ama yalan değil. Fed, sürekli düzmece açıklamalar yapsa da yalan söylemiyor. Yani Fed yaptığı tüm açıklamalarda yalan söylemiyor, sadece martaval okuyor. İşte, Fedolog'larımızın anlayamadığı şey bu.

Fed, olanı yanlış sunuyor, özellikle gösterişçi kelimeler kullanıyor, zihninde olanı saklıyor ve karşıdakini aldatacak tarzda gerçeği farklı yorumluyor. Aslında Fed'in hayatı palavra; ama asla yalan söylemiyor.

Ekonomi yorumcularının bir türlü anlayamadığı Fed açıklamalarını doğru yorumlamak isteyenler için küçük bir kılavuz oluşturduk. Asla yalan söylemeyen ama sürekli martaval okuyan Fed'in sürekli yanlış yorumlanan açıklamalarının şifresini çözdük.

Fed'in açıklamalarını yorumlama kılavuzu:

1- Fed yalan söylemez!
Size, cebimde 100 lira var dersem ve cebimde gerçekte 80 lira varsa size yalan söylemiş olurum. Fed, yıllardır faizi arttıracağım diyorsa ve arttırmıyorsa bu yalan söylemek sayılmaz mı? Kesinlikle sayılmaz. Bakın Fed Başkanı son konuşmasında ne diyor: "Fed fonları faizinin, uzun vadede fiyat istikrarını ve maksimum sürdürülebilir istihdamı sağlayabilmek için, muhtemelen zamana yayılarak, kademeli bir şekilde yükseltilmesinin gerekeceğini düşünmeye devam ediyorum." Yani Fed aslında faizi yükselteceğini söylemiyor. Sadece bize faizin yükseltilebileceğine dair rasyonel bir zemin sunuyor. Bizi inandırmıyor, adeta kendi kendimize buna inanmamızı istiyor.

2- Fed yalan söyleyemez!
Fed yalan söyleyemez, çünkü doğrunun ne olduğunu bilmiyor. Cebimde 80 lira varken size 100 lira olduğunu söylüyorsam ve sizden cebimde 100 lira olduğuna inanmanızı bekliyorsam, öncelikle cebimde 80 lira olduğunu bilmem gerekir. Yalan söylemenin özü doğruyu bilmektir. Ama Fed doğrunun ne olduğunu bilmiyor. Faizin artışının doğru olacağını bilse zaten yapardı. Tıpkı faizi düşürmenin 2008 finansal krizine sebep olacağını bilmemesi gibi. O nedenle belirli bir noktaya odaklanmıyor. Faizi arttırmak etrafında dolaşıyor ve sürekli martaval okuyarak saçmalıyor.

3- Fed vatanseverdir!
Fed Başkanının son konuşmasındaki şu cümleye daha yakından bakalım: "Enflasyonun 2-3 yıl içinde hedefe ulaşmasını bekliyoruz." J.Yellen asla yalan söylemiyor. Ama bu ifadede belirsiz olan bazı taraflar var. Enflasyon hangi hedefe ulaşacak? Hedef bu sürede hep sabit mi kalacak? İkinci yıl hedefe ulaşıp üçüncü yıl saparsa hedefe ulaşmış olacak mı? Hedefe ulaşmayı kim kim bekliyorsunuz? Enflasyon boşlukta ilerleyen roket midir ki önceden belirlenen sürede hedefe varıyor? Hedefe ulaşmasını beklerken ne yapacağız, evlilik programı seyrederek beklesek olur mu? Bir yıl sonra Fed Başkanı ölürse onun yerine yeni gelen başkan da bekleyecek mi? Yellen, bu sorulara gerçek olmayan cevaplar verse yalan söylüyor olurdu. Ama Yellen, dinleyicinin enflasyonla, hedeflerle, beklentiyle, 2-3 yıllık süreyle ilgili olarak ne düşündüğüyle ilgilenmiyor. Bu ifadelerle amaçladığı şey belli bir intiba oluşturmak. İnsanların Fed'i ve dolayısıyla ABD'yi, ülkelerinin ekonomisini düşünen, tek tek herkesin bireysel çıkarıyla ilgilenen, refahları hakkında derin düşünceler besleyen, 6 milyar dünyalının para kaybetmemesinin önemini benimsemiş bir vatansever olarak düşünmelerini istiyor. Yani ekonomik bir açıklama yapmıyor, martaval okuyor.

4- Fed bir dışkı tasarımcısıdır!
Fed'in faiz arttırımı, birkaç yıldır bir ekonomik ürün gibi tasarlanmış ve rafa konulmuştur. Fed, tıpkı bir esnaf gibi, ürünün her parçasını dikkate alıyor, olması gerektiği gibi tasarlıyor ve yavaş yavaş üretiyor gibidir. Peki ama neredeyse on yıl olacak hala ürünü tamamlayabilmiş değil. Sizce burada bir tuhaflık yok mu? Elbette ki var. Biraz ekonomi biliyorsanız, serbest piyasa sisteminde devletin piyasaya müdahelesinin tasarlanabilir olmadığını bilirsiniz. Yani aslında Fed'in faizi arttırma süreci dışkı üretiminden başka bir şey değildir. Bu süreç de tıpkı dışkı gibi tasarlanamaz ve bir esnaf faaliyetine dönüştürülemez. Zamanı geldiğinde sadece dışarı atılır. O nedenle bir iş olarak da yapılamaz.Zaten hiçbir ekonomi kitabında Merkez Bankalarının faizi arttırmak veya düşürmek gibi 10 yıla uzayan bir görevlerinin olduğu söylenmez. O nedenle Fed'in faizi arttırma üzerine tasarladığı bu ürün dikkatsizce yapılmış adi bir üründür.

5- Fed'in gerçekle bağlantısı yoktur!
Yellen'in son konuşmasından bir alıntı daha: "İstihdam artışındaki son yavaşlama işaretlerinin dikkatle izlenmesi gerekiyor." Bu sözün doğruluk değeri bulunmuyor ama yalan da sayılmaz. Bu ifade bir doğruluk ya da bir yalanda olması gerektiği gibi bir yanlışlık üzerinde temellenmiyor. Tüm sorun gerçekle olan ilişkisizlik ve gerçekte neyin ne olduğuna dair gösterilen kayıtsızlık. Birkaç bin kişi daha ailesini geçindirmek için çalışmaya başlıyor ama bu sayı geçen aya göre birkaç yüz kişi daha az ve bu azlık trafik işareti benzeri bir ışık yakıyor ve herkesin bu ışığa dikkatle bakması gerektiği vurgulanıyor. Tamamen saçmalık. Gerçekle hiçbir bağlantı yok. Tamamen martaval okuma.

6- Fed, bizi kahraman olduğuna inandırır!
İçinden bir türlü çıkamadığımız küresel krizi yaratan kendisi değilmiş gibi hala bizi kendisinin kahraman olduğuna inandırır. Yaptığı tüm açıklamaların sebebi de budur: Bizim bu gerçeği doğru şekilde algılamamıza engel olmak. Biz onun bizi doğru olmadığını bildiği bir şeye inandırmaya çalıştığını bilemeyiz. Her ay faizi yükselteceğim diye tüm bu martavalları okuyarak gizlediği şey, bahsettiği şeylerin doğruluk değerinin kendisini de pek ilgilendirmediği gerçeğidir. Ekonomi yorumcularımızın anlayamadığı şey onun niyetinin ne gerçeği anlatmak ne de gerçeği gizlemeye çalışmak olduğudur. Bizi kahraman olduğuna inandırdığı o açıklamaların özü, bahsettiği şeylerin gerçekte nasıl olduğu ile ilgilenmediğidir. Yani Fed dalavereci bir martaval okuyucudur.

Yukarıda yazılanları tek bir cümleyle özetleyerek son noktayı koyalım: Fed, senin hayatın palavra!