İngilizler Brexit için kararını verdi!

Son günlerin popüler konusu Brexit. İngiltere AB'den çıkacak mı? Herkes bu yanıtı merak ediyor. Fal bakanlar, kitlelerin bilgeliğine güvenenler, politik düşünenler ve daha birçok analiz. Herkesin merakı referandumun nasıl sonuçlanacağı?

Aslında kitlelerin nasıl hareket edeceği üzerine birçok teori oluşturulabilir. Her biri kendi içinde tutarlı da gözükebilir. Ama birçoğu stratejik olarak yetersiz ve küresel finansal sistemin işleyişine aykırılıklar içerir. O nedenle biz bu yaklaşımların hiçbirini kulanmayacağız. Bunların yerine davranışsal finans ve oyun teorisinin son derece tuhaf bir örneğini sunacağız ve bununla çözüm arayacağız. Yine de uyaralım; önerdiğimiz yaklaşımın hiçbir geçerliliği yoktur ve referandum sonucunun ne olacağını tahmin edemez.

İngilizler Brexit için kararını verdi; ne mi?

Japon elektronik firması Maspro Denkoh 2005 yılında elindeki kıymetli tabloları satmaya karar verir. 20 milyon dolar değerindeki tablolar içinde Picasso, Van Gogh, Cezanne gibi ressamların tabloları yer almaktadır. Bu tabloları satmak için iki büyük müzayede şirketi, Sotheby’s ve Christie’s firmaya başvurur. Fakat firma bu iki büyük müzayede evi arasında karar veremez ve firmalara şöyle bir bildirimde bulunur: “Tek el taş-makas-kağıt oyunu oynanacak ve kazanan resimleri satacak.”

Taş-makas-kağıt oyunu her yaşta oynanan en yaygın el oyunlarından biridir. İki kişi ile oynanan bu oyunda eller taş, makas ya da kağıt formuna sokulmadan önce yumruk yapılır, aynı anda üçe kadar yavaş yavaş sayılarak ele istenilen şekil verilir ve kazanan belli olur. Bu basit oyunda taş makasa, makas kağıda, kağıt da taşa üstün gelir. İşte Japon elektronik firması Maspro Denkoh’un müzayede evlerinden oynamasını istediği oyun budur.

Sotheby’s oyunu tamamen bir şans oyunu olarak değerlendirir ve kazanma şansını %50 olarak görür. Düşünceleri son derece rasyoneldir; böyle bir oyunda karşı tarafın ne yapacağını bilemezsin. Sonra da teklifini firmaya iletir. Sotheby’s’in teklifi kağıttır.

Şimdi sıra Christie’s’in teklifindedir. Fakat onlar Sotheby’s gibi bunun bir şans oyunu olduğunu düşünmezler ve tarihin en genç davranışsal finans ve oyun teorisyenlerini işe alırlar. Bunlar Flora ve Alice adlarında 11 yaşındaki ikiz kardeşlerdir. Flora ve Alice bu oyunu okulda öğrenmişler ve boş zamanlarında eğlenmek için oynamaktadırlar. Christie’s onlara eğer böyle bir oyuna katılsaydınız hamleniz ne olurdu diye sorar. Kızlar biraz düşündükten sonra makas yanıtını verirler. Christie’s teklifini makas olarak firmaya gönderir. Kısa bir süre sonra yanıt gelir. Kazanan Christie’s’dir.

Bu sonuca Christie’s de şaşırır. Çünkü bu hiç beklemedikleri bir sonuçtur. Şaşkınlıkla Flora ve Alice’e dönerler ve oyunu nasıl kazandıklarını sorarlar. Kızlar, doğru yanıtı bulmalarının çok kolay olduğunu söyleyerek üç aşamalı stratejilerini anlatırlar.

 Taş psikolojik olarak en güçlü hissettiren seçenektir.
 Eğer rakibiniz bir acemiyse; o, sizin taşı seçeceğinizi düşünür ve kendisi taşı yenecek olan kağıdı seçer.
 Öyleyse sizin seçmeniz gereken makastır.

Flora ve Alice ortak aklın doğasını basit bir yaklaşımla çözmüşlerdi. Onlara göre Sotheby’s acemiydi ve hataya düşecekti. Öyle de olmuştu.

Şimdi Brexit referandumuna dönelim. Oy kullanacak vatandaşlar için en güçlü psikolojik seçenek Birlikten ayrılmak. Halkın bu seçeneğe yönelmesi sürpriz sayılmamalıdır. Öyleyse taş Birlikten ayrılmak olacak.

İngiltere'yi yönetenler, halkın acemice davranabileceğini ve Birlikten ayrılma yönünde karar verebileceklerini düşünecek kadar akıllılar. O nedenle onları asıl ilgilendiren halkın ne dediğinden çok bu süreçte elde edecekleri politik kazanımlar. Yani İngiliz hükümeti bir yerde halkı yenecek hamleyi yapmaya çalışıyor; bu da kağıt oluyor.

Küresel finans sistemini yönetenler hem halkların hem de ülkeleri yönetenlerin hata yapabileceğini ve küresel çıkarların dışında hareket edebileceklerini iyi hesaplarlar. O nedenle de sürece her zaman dahil olurlar. Hem ABD hem de AB'nin akıllı adamları, küresel sistem için en doğru hareketin İngiltere'nin Birlikten ayrılmaması olduğunun farkındalar. Bu yüzden hem ayrılma yönünde karar verme ihtimali olan İngiliz halkını hem de kendi çıkarlarını maksimize etmeye çalışan İngiliz yöneticileri ekarte edecek bir yaklaşımı benimseyeceklerdir. Seçime kadar, halkın Birliğe evet demesi yönünde karar vermesini sağlayacak adımları atarak referandum sonucunu belirleyeceklerdir. AB'den gerekli adımlar atılacak ve ABD buna gerekli teminatı sağlayacaktır. Yani makas, İngiltere'nin birlikten ayrılmaması.

Referandum sonucunu hep beraber göreceğiz. Ama 11 yaşındaki ikizler Flora ve Alice'e sorarsanız, İngilizlerin Birlikten ayrılmayacaklarını söyleyeceklerdir.

Unutulmamalıdır ki, küresel finans sistemi her zaman taş-makas-kağıt oynar ve daima acemiler kaybeder.