Merrill Lynch adındaki yatırım bankasında görevli ekonomistler %20-50 ihtimalle Matrix'te yaşadığımız sonucunu ulaşmışlar. Bir süredir karmaşık matematiksel denklemlerle kafayı bozan ekonomi biliminin kafayı üşütme noktasına gelmesi aslında pek de şaşılacak bir şey değil. Peki ama dünyanın en önemli yatırım bankasını böyle bir rapor yayınlama noktasına getiren kafa yapısına nasıl geldik dersiniz?
Piyasaların gelişmesiyle ekonomi bilimi de farklı bir algılamaya sahip oldu. Son otuz kırk yıl içinde Nobel Ekonomi Ödülü verilen hemen hemen tüm projelerin piyasa tarafından başarısız kılınmasında da gördüğümüz bu algılama ekonomiyi son derece sanal bir hale getirdi. Son yıllarda ülkemiz de bu gelişmelerden fazlasıyla nasibini aldı ve biz de gelişmiş finansal piyasalar gibi ekonomiden anladığımız şeyi bu algılama seviyesine indirdik.
Bu algılama şekli 4 ayaktan oluşuyor ve ekonomistler tarafından pazarlanıyor. Ekonomist ve analistlerin, ekonomi ve piyasalardan anladıkları bu olunca, ahali de bir süre sonra gerçeklerden uzaklaşıp Matrix bir dünyada yaşadığı yanılsamasına kapılıyor. Ekonomiyi, gerçeklikten çıkarıp sanallığa sokan ve ekonomi yorumcuları tarafından pazarlanan bu dört düşünce şeklini gelin yakından tanıyalım.
Ekonomiyi gerçeklikten Matrix'e çeviren 4 ekonomi yorumcusu türü:
1- Bilineni bilen bilmişler
Ekonominin yıllardır anlatageldiği ya da aktörlerinin algılama şekilleri ekseninde yarattığı hikayeler üzerine kurulan ekonomiyi anlama modelidir. Bu tür düşünen ekonomi yorumcuları ahaliyi sürekli tarihin ve olayların kurgulanma şekli üzerinden ekonomiyi anlamaya zorlarlar. 500 yıl önce Lale Çılgınlığında da aynı şey oldu, sizi borsada kandırıyorlar... Rothschild ve Rockefeller var ya sizin paranız onlara gidiyor... Bu borsadaki brokerları ben iyi tanırım, sizinle hep keriz diye dalga geçiyorlar... Ya da, ABD tarımdışısı arttı, işsizlik oranı düştü, Merkez faizi indirdi gibi hergün gelişen binlerce veriyi haber diye sunarlar. Sonra da ortaya bilgiden aptallaşmış bir toplum çıkar.
2- Bilineni bilmeyen bilmişler
Bu tür ekonomi yorumcuları tam bir Matrix içine sokarlar insanı. Mesela gün boyu yorum yaparlar. Konu Fed'in faizi akşam 9'da arttırıp arttırmayacağı üzerinedir. Bilgi bilimi açısından bakıldığında, Fed'in akşam faizi arttırıp arttırmayacağı bilinen bir bilgidir. Yani bu konuda yetki sahibi olan kişiler bu bilgiyi bilmektedirler. Ama sanki bu bilgi hiç bilinmiyormuşçasına, sanki henüz oynanmamış bir futbol maçıymış gibi saatlerce arttıracak mı arttırmayacak mı diye yorumlanır. Aslında aklı başında insanlar için bu tartışma dangalaklıktır. Ama Fed'in bile tam olarak ne olduğunu bilmeyen milyonlar için, ya da epistemolojik gerçeklikten haberi olmayan milyarlar için dinlenmeye değerdir. Muhtemelen başka bir yatırım bankası analistinin dediği gibi: Nobody died when Clinton lied!
3- Bilinmeyeni bilen bilmişler
Ekonomi yorumcuları içinde en büyük kısmı bunlar oluşturur. Doların ne olacağını, borsanın nereye gideceğini bilgi bilimi açısından hiç kimsenin bilebilmesi mümkün değilken bunlar bilirler. Destek şurası, direnç burası diyerek de saçmalığı soslandırırlar. Ekonominin tüm bilinmezliklerinin bilinebileceği yanılsamasına insanları inandırırlar. İşin içine bolca rakam ve grafiksel analizler ekleyerek geleceği görürler ve insanların yatırım kararlarına yön vererek ahaliyi zengin ederler. Ortak özellikleri ise tamamının fakir olmalarıdır.
4- Bilinmeyeni bilmeyen bilmişler
Bu tür yorumcuların analizlerinden örnekler vererek saçmalığın boyutunu anlamaya çalışalım. Mesela şu: "Ptesi Brainard konuşması kritik olacak." Bak yorumcu kardeşim, gerçekçi olalım: "Hiçbir b.k olmayacak!" Bu yorumumu unutma. Ekonomi senin algıladığın şey değildir. Ya da şu: "Orta vadede Çin açısından problemli bir gelişme olur." Bak yorumcu kardeşim, şu yorumuma da kulak ver: "Bir b.k olmaz!" Anneannen üşütüp hasta olur da ilaçlarını almazsa o zaman yap o yorumu da göreyim seni: "Orta vadede Anneannem açısından problemli bir gelişme olur." Gerçekliğin tahribatıdır işte bu. Ekonomiyi gerçeklikten çıkarmanın sonucudur. Ne demişler, Arap zeytinyağını bol buldu mu...
İşin kısa özeti şudur. Ekonomi gerçeklikten koparılmıştır. Bunun sonucunda Matrix'te yaşıyoruz diyen yatırım bankası raporu gelmeyecek de ne gelecek!
Sevgili Merrill Lynch, son sözüm de sana gelsin: "Writing report for Matrix is like f..king for virginity!
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder