Rock müzik özgürlüktür!

Finansal sistemin giderek daha fazla casino haline gelmesi piyasaları uzaktan izleyen insanlar için daima hoşlanılmayan bir durumdur. Çoğu zaman da bunun suçlusu olarak hedge fonlar, agresif yatırımcılar ve trader’lar görülür. Kendi bilgi, kurgu ve iç görüleri ile piyasaların karmaşık matematiği içinden hayatlarını kazanmaya çalışan bu kişilere karşı öfke krizin başından beri artarak sürüyor. George Soros’un Black Wednesday’inden bu yana neredeyse tüm trader işlemlerinin krizlerin yaratılmasına sebep olduğu düşünülüyor. Kurlardaki ani yükseliş ve çöküşlerin faturası agresif bir hedge fona kesiliveriyor hemen. Enerji fiyatlarındaki artışı büyük şirketlerin vadeli işlem sözleşmelerine yıkmak en kolay yöntem. Emtia fiyatlarını açgözlü traderlar değiştiriyor… Ne dersiniz öyle mi? Ekonominin doğasını işlemciler mi bozuyor? Yoksa kimsenin anlayamadığı bu karmaşık finans dünyasını anlayabilen çok az insandan birileri oldukları için günah keçisi mi ilan ediliyorlar?

Bu konuda dünyada şu ana kadar yazılan bir yazı bulunmadığı için gelin her zaman olduğu gibi yanıtı birlikte bulmaya çalışalım. 90’lı yıllara gelindiğinde çöktü denilen rock müziğini ayağa kaldıran Kurt Cobain’in Nirvana adlı grubuydu. “Rock müzik özgürlüktür” kanaatine tutunarak ilerleyen Nirvana bir anda tüm dünyanın dinlediği bir grup haline gelmişti. Kurt Cobain de herkes gibi rock müziğin özgürlük olduğuna inanıyordu. Müzik dergisi Rolling Stone’a kapak olduğunda üzerindeki t-shirt’te “Rock dergileri hala iğrençlik saçıyor” yazıyordu. Böylece kendisinin “film icabı bir asi” olmayıp gerçek asi olduğunu gösteriyordu. Sonunda maalesef bu savaşa yenik düşmüştü. 1994 yılında öldüğünde hayranları onun gerçek bir kahraman ve deha olduğunu düşünüyorlardı. Kurt Cobain efsanesi hala devam etmektedir. Birçok insan onun intihar etmeyip öldürüldüğüne bile inanmaktadır. Ne dersiniz, Kurt Cobain’İ kim öldürdü?

Evet, Kurt Cobain bir kurbandı ama yanlış bir fikrin kurbanı!..

Kurt Cobain derin bir yanılsama içindeydi. Sistemin insan ruhunu esir aldığını düşünerek rock müziğe tutunmuş ve ancak rock müzik ile sistemin kölesi olmayacağına inanmıştı. Rock müziğin özgürlük olduğuna inanıyordu. İşte bu onun derin yanılsamasıydı. Rock müzik ve özgürlük arasında hiçbir ilişki yoktu. Bu hem bilimin (psikoloji ve sosyoloji) hem de felsefenin ortaya koyduğu bir gerçekti. Üstelik ruhunu satmak diye de bir şey yoktu. Sadece müzik yapan ve müzik dinleyen insanlar vardı ve eğer iyi müzik yaparsanız onlar da sizi dinleyeceklerdi. İşte tüm hikaye buydu. Oysa o rock müziğin özgürlük olduğu yanılsamasına inanmış ve sonunda da ruhunu şeytana satmamak için intiharı seçmişti. Öte yandan Nirvana’nın “sistem” dediği düşmanın tek çabası ise onları daha fazla pazarlayarak büyütmekti. Çünkü piyasanın Nirvana’dan daha iyi bildiği bir şey vardı: “Bu sıkı çocuk fazlasıyla arkaik düşünüyor ama yine de pazarlanabilir!”

(Kurt Cobain ile ilgili yukarıdaki değerlendirmelerin önemli kısmı Kanadalı filozof Joseph Heath’e aittir.) Kurt Cobain “rock müzik özgürlüktür” fikrinin kurbanı olmuştu. Üstelik bu fikir hiçbir doğruluk payı içermiyordu.

Finansal krizlerin, ekonomik çarpıklıkların ve makro yetersizliklerin arkasında her zaman hedge fonları, piyasa oyuncularını ya da en yalın haliyle trader’ları görmek Kurt Cobain’in düştüğü hatanın aynısıdır. Onların daha fazla para kazanmak için ruhlarını şeytana satmış olduklarını söylemek de bir o kadar hatalıdır. Çünkü piyasalarda ruhunu satmak diye bir şey yoktur. Sadece para kazanmaya çalışan insanlar ve sürekli değişen piyasa koşulları vardır. Ülkelerin makro ekonomik eksiklikleri, düzenleme yetersizlikleri ve zayıf yönetimleri para kazanmak için inşaat işçisinden farklı olmayan bir düstur ile çalışan kişilere yüklenmemelidir.

Kim ne derse desin, trader’lar karmaşık finansal piyasaları anlama becerisi gösterebilen yetenekli ve bilgili kişilerdir. “Ruhlarını satıyorlar” demek bir cadı avında “Dünya dönüyor” diyeni suçlu ilan etmekten farklı bir şey değildir. Arkalarında büyük bir rüzgar olmadığı sürece finansal piyasalarda kalıcı bir etki yaratmaları çok kolay değildir. Ne kurların oynaması, ne enerji fiyatları, ne de emtia fiyatları trader’ların değiştirdiği şeylerdir. Ülkelerin ekonomik yetersizlikleri politik güçleriyle birleşince günah keçisi olarak trader’lar gösterilmektedir. Kendi hatalarını seçmenlere anlatmak intihar anlamına geleceğinden suçlu hedge fonlar, piyasa oyuncuları ya da trader’lar olmaktadır.

Eğer siz de böyle düşünüyorsanız rock müziğin özgürlük olduğuna inanmışsınız demektir. Ama unutulmamalıdır ki dağları yerinden oynatmaya yeterli bilginin ve teknik gücün olduğu yerde, dağları yerinden oynatacak inançlara ihtiyaç yoktur.