Finansal Krizi Araştırma Komisyonu (The Financial Crisis Inquiry Commission, FCIC) 19 gün süreli mülakat, 700 tanık ve binlerce sayfa dökümanı inceledikten sonra finansal krizin nedenlerini ortaya koyduğu 576 sayfalık raporunu nihayet yarın yayınlıyor. ABD Hükümeti tarafından geçen yılın Ocak ayında atanan komisyon o günden bu yana finansal krizin kimsenin bulamadığı (!) nedenlerini araştırıyordu!
Yarın yayınlanacak ve daha yayınlanmadan bayat bir konu olarak algılanan FCIC raporunun satırbaşlarını bugünden verelim. Öncelikle rapor yaşanan finansal krizin kaçınılabilir bir kriz olduğu sonucuna ulaşmış. Yasal düzenlemelerin başarısızlığı, kurumsal yanlış yönetim ve risk yönetiminde fütursuzluk bu krizin mimarları olarak gösteriliyor raporda.
Raporun en anlamlı kısmı sonuç bölümü. Yaklaşan krizi kimsenin göremediği ve böylece hiçbir şey yapılamadığı düşüncesini kabul etmek en büyük trajedidir deniyor. Katilin kim olduğu sonunda anlaşılsa da cinayete neyin sebep olduğu tam olarak ortaya konamamış görünüyor bu raporda.
Öncelikle rapordan krizi yaratan sebepleri maddeler halinde sıralayalım.
· Eski FED Başkanı “Maestro” Greenspan’in görevi kötüye kullanması. Düzenlemeleri askıya alan politik yaklaşımı balonun şişmesine ve ev fiyatlarının sürdürülemez seviyelere ulaşmasına sebep oldu.
· Yeni FED Başkanı Bernanke’nin yaklaşan krizi görememesi.
· Bush yönetiminin uyumsuz kriz yönetimi. Bear Stearnes’in kurtarılıp Lehman Brothers’ın çöküşüne izin verilmesi belirsizlik ve paniği arttırdı.
· Bush yönetiminin Hazine Bakanı Paulson’un krizin ilk dönemlerinde önemli bir kriz olmadığını kanaat getirmesi.
· Clinton yönetiminin türev tezgah üstü piyasasını düzenleme dışı bırakması.
· Düşük faiz ve kolay para anlayışının hakim olduğu kredi sistemi.
· Bir tek bu krizin ratingini ölçemeyen rating şirketleri.
· SEC’in 5 büyük yatırım bankasına sınırsız kaldıraç jesti yapması.
İşte raporun ana başlıkları bunlar. Peki, krizin gerçek nedeni hangisi sorusuna bunların hiçbiri yanıt vermiyor maalesef. Yani cinayet nasıl oldu sorusu bu raporda yanıt bulmuyor kanımızca.
Daha önceki yazılarımızda krizin asıl nedenini farklı şekillerde birçok kereler anlatmaya çalışmıştık. Bu vesileyle bir kere daha ve yine farklı bir bakış açısıyla yeniden anlatmayı deneyelim.
Peki bu kriz neden çıktı?
Belki içinizde seyredenler olmuştur The Best Years of Our Lives (Hayatımızın En Güzel Yılları) filmini. 1946 ABD yapımı bu filmde, 2.Dünya Savaşı sonrasında evlerine dönen üç eski Amerikan askerini ve onların yeniden sivil hayata ayak uydururken karşılaştığı sorunlar anlatılır. 1989 yılında ABD Kongre Kütüphanesi tarafından “kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli” filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi’nde muhafaza edilmesine karar verilmiş bir filmdir Hayatımızın En Güzel Günleri.
Üç askerden biri kolunu kaybederek dönmüştür savaştan. Savaş pilotu olan diğeri bir eczanede iş bulabilmiştir sadece. Bankacı olan üçüncüsü ise eski işine geri dönebilen tek veterandır.
Filmin bir yerinde şöyle bir sahne vardır. Emekli bir asker bakaya gelir ve bizim veterandan bir çiftlik evi almak için 15.000 USD kredi ister. Bizimkisi emekli askerin kredi geçmişine bakar ve kredi alamayacağını görür. Hem kredi puanı kötüdür, hem de kredi alacak teminata sahip değildir. Bizim bankacı bu duruma çok üzülür. Eski meslektaşına kredi verememesi onu derinden etkiler. Fakat yine de bu durumu hazmedemez ve krediyi emekli askere yetkilerini aşarak verir. Birkaç sahne sonra banka müdürü bizim veteranı odasına çağırır ve bu kredi kararını nasıl verdiğini sorar. Çünkü bu kredi tamamen yasa ve kurallara aykırıdır. Müdür, böyle bir kredinin kumardan farklı olmadığını ve mevduat sahiplerinin paralarının çöpe atılması anlamından başka bir anlama gelmeyeceğini anlatır. Bizimkisi bu durum karşısında özür diler ve böyle büyük bir hatayı bir daha tekrarlamayacağı üzerine söz verir.
Bu kadar küçük tutarda bir kredi için bile sorgulanabilen moralite bugün acaba nerelerde?
İşte bize göre FCIC raporunda söylenemeyen krizin gerçek nedeni budur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder