Asgari ücretin ne olması gerektiği şu aralar tartışma konusu. Sizce asgari ücret kaç lira olmalı?
Soru tartışmaya sebep olacak türden. İşverenler, ücretliler, sendikalar, devlet ya da kamuoyu tarafından farklı rakamlar öne sürülebilir. Biz konuya daha değişik bir açıdan bakarak çalışanların aldıkları ücretin ne olması gerektiğini değil, olası artışın hayatımızı nasıl değiştireceğini ortaya koymaya çalışacağız. Bugüne kadar gözden kaçan bir yaklaşımla kapitalizmin sınırlarını zorlayacağız.
İngiliz gazeteci Tansy E.Hoskins, moda dünyasının ipliğini pazara çıkaran kitabı "Foya"da (Ütopya, 2015) bu çarpıcı teoriyi ilk kez ortaya koyar. Teori Amerikalı eşitlikçi (egalitarian) ekonomist Robert Pollin'e aittir. Oldukça basittir. Çalışan ücretlerini iki katına çıkarırsanız satılan ürünün fiyatı bundan pek etkilenmeyecektir. Nasıl yani? Ekonominin en önemli teorisi hatalı mı öyleyse?
Bu teoriyi test etmek için Borsa İstanbul'da yer alan bazı şirketlere yakından bakalım istiyoruz. İlk firmamız bir alışveriş mağazası olsun. Diyelim ki bu alışveriş mağazası çalışan ücretlerini 3 katına çıkarmak istiyor. 2 değil tam 3 kat arttırsın yani. Bu durumda aynı karı elde edebilmesi için satış fiyatını ne yapması gerekiyor dersiniz?
Borsada kote alışveriş mağazamızın 2019 yılı mali verileri üstünden yaptığımız çalışmada, eğer şirket çalışanlarına 3 kat maaş verirse, (buna geliri yüksek olan üst düzey çalışanlar da dahil), sene sonunda aynı karı elde edebilmesi için, sattığı ürünlerin fiyatını %2 arttırması gerekiyor. Basit bir ifadeyle anlatalım. Tuvalet kağıdına 9,80 değilde 9,99 lira ödememiz gerekecek. Sizce fark edilebilir bir fark mı?
Peki ya pantolona ne kadar öderiz dersiniz? Borsaya kote bir tekstil şirketinin mali verileri üzerinde yaptığımız çalışmada, maaşların üç kat artması pantolon fiyatını %18 arttıracak görünüyor. Yani pantolona 100 lira yerine 118 lira ödeyeceğiz.
Son olarak benzin fiyatlarına bakalım. Eğer bir rafineride çalışan tüm personelin maaşlarını üç katına çıkarırsanız, firmanın aynı karı elde etmesi için fiyatları %3,6 arttırması gerekir. Yani benzine 7,20 lira değil, 7,46 lira ödememiz gerekir. Ne dersiniz, yarattığı fayda göz önüne alındığında, sizce önemli bir fark mı?
Artık tekniği öğrendiniz. Farklı senaryoları deneyerek satış fiyatının personel maaşları ile aslında pek ilgili olmadığını siz de görebilirsiniz.
Sığ bir kapitalizm eleştirisiyle son noktayı koyalım. Bir şeye kötünün iyisi olduğu için alkış tutmak kaygan bir zemindir: "Kölelik, ölmekten daha iyidir." O halde yaşasın kölelik mi?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder