2017'de piyasaları anlayabilmek için bilmeniz gereken 8 kavram!

Finansal piyasaların büyük çoğunluk tarafından ya anlaşılamadığı ya da yanlış anlaşıldığı bir yılı daha geride bırakıyoruz. Amerika'nın tarım dışı istihdam verisinden CDS'lere, Brezilya faiz oranından İtalya'nın dış borç seviyesine kadar finansal ekosistemin sınırlarını zorlayan haber akışlarını anlayabilmek için sahip olduğumuz tek yardımcılar okullardan yeni mezun parlak giyimli uzmanlar, teknik analiz ruhuyla ahaliye ayar veren "kaşarlar" ve milli gelir aslında şu idi, bütçe açığı gerçekte şöyle hesaplanırdı şeklinde yazılar yazan pastoral ekonomistler. Eldeki açacak bu olunca finansal piyasaların kavanozunu ancak kırarak açıyoruz. Peki bu durum 2017'de de devam edecek mi?

Ekonomiyi ve finansal piyasaları 2017'de gerçekten anlamak ve doğru yatırım kararları vermek istiyorsanız, ya da en azından bu karmaşık dünyanın dinamiklerini doğru yorumlamak istiyorsanız aşağıdaki kavramları ve düşünce hatalarını mutlaka bilmeniz gerekiyor. Aksi halde kavanozu yine kırarak açacaksınız.

2017'de piyasaları anlayabilmek için bilmeniz gereken 8 kavram!

1- Financial Porn (Finansal Porno)
Artık her yanımız rapor doldu. Her gün binlerce kurumdan gelen raporları okuyoruz. Okuyoruz da ne oluyor? Sansasyonel raporlar ile belli finansal ürünleri kısa vadeli yatırımcılara "kakalamaya" çalışanları ayırt edebiliyor muyuz? Kendi ekonomik ve finansal çıkarlarını empoze etmeye çalışanları fark edebiliyor muyuz? Üç kuruş tasarrufumuza göz diken fırsatçıları ayırt edebiliyor muyuz? Maalesef hayır. Ekonomi medyasının da finansal porno denilen bu rapor çılgınlığına alet olması küçük yatırımcılar için 2017'de de en büyük tehlike.

"Bugünkü haberlere bir bakalım: 2016'da en çok kazandıran 10 fon, 15 hisse, 20 varant, 50 kaportacı, 100 bobinajcı... Soralım öyleyse: Kime kazandırmış, ne kadar kazandırmış, nasıl kazandırmış? Yanıt muhtemelen şöyle olacaktır: Hmmm, aslında seks benim için ikinci planda kalır!"

2- Eisegesis
Bu grekçe kavram, kişinin bir metni kendi bakış açısına göre nasıl çarpıtarak okuduğunu ifade eder. Kendi fikri ve bakış açısından yorumlayarak aslında metinde yer almayan bir sonuca rahatlıkla ulaşır. Tamamen kişiseldir ve ulaşılan sonuç da genellikle yanlıştır.

"Haberlere yeniden bakalım: Kişi başına milli gelirimiz on bin dolara yaklaştı... Okuyucu: Dolar da her gün arttığına göre zenginleşiyoruz demektir. Paraya para demiycez böyle giderse."

3- Cherry Picking (Kiraz Toplama)
Savunduğumuz düşünceyi haklı çıkarmaya çalışırken sadece o argümanı destekleyen tarafları alıp karşı çıkabilecek olanları görmezden gelmeye çalışmak kiraz toplama yanılgısını ifade eder. İşine geleni almak diye de özetleyebiliriz. "Aslında gerçek islam bu değil..." şeklinde başlayan cümleler kiraz toplamanın en klasik örneğidir.

"Haberlere gidelim yeniden: Borsa 2017'de de favori yatırım aracı olacak... Bacanak, bak gazete bile yazıyor, borsa artacak diyor, arabayı satıp hisseye yatıralım. Tabi bacanak, bana bir adım atana ben on adım atarım."

4- Contextomy
Belli bir metni okuyup içinden kolayca anlaşılabilen bir deyişi metnin anlamı olarak algılamaya contextomy deniyor. On sayfa raporu, yüz sayfa kitabı tek bir aforizmaya indirgeme şeklinde cereyan eder genellikle. Finans dünyası bu düşünce şeklini bilgelik sansa da aslında yapılan şey bir konunun gereğinden fazla basitleştirilmesidir.

"Büyük yatırımcı Warren Buffet diyorsa doğrudur: Başkaları aç gözlü olduğunda kork ve geride dur, başkaları korktuğunda aç gözlü ol. Tamam da güzel kardeşim, Suriye'de, Irak'ta, Ruanda'da milyonlarca insan korkuyor, hatta çevrelerindeki ülkeler de korkuyor; ama senin oralarda hiç yatırımın yok, bizi işletmiyorsun değil mi?.. Şimdi Himmet'cim, 300 sayfalık kitaptan ancak bunu mu anladın; dikkat et de düdüklemesinler borsada."

5- Manomania (Saplantı)
Belli bir düşünceye saplantılı şekilde bağlı olmayı ifade eder. Hani Moby Dick'te Kaptan Ahab tek ayağını kaptırdığı halde balinanın peşine takılır ya, işte olan tam olarak budur. Teknik analizin kısa vadeli bakış açısıyla zengin olacağı düşünen yatırımcılar Kaptan Ahab'larımızdır. Aydınlanmalarındaki yanlışlığın saplantı temelli olduğunu bir türlü fark edemezler.

"Direnç 76.500, destek 76.000; yukarı yönlü kırarsa direnç 77.500, destek 77.000; oradan da kırarsa direnç 92.500, destek 92.000, ben oradan da kıracağını tahmin ediyorum... 73.000'e düştü, ne olacak şimdi?... Düzeltme geldi, panik yok, trend yukarı yönlü, 75.000'i kırarsa direk 90.000'e gider. At yalanı, öpeyim inananı!"

6- Truthiness
2005 yılının kelimesi seçilen truthiness bir olayın doğruluğunu, gerçekleri ve rasyonel gerekçeleri dikkate almadan hissederek ve içgüdüsel olarak anlamayı ifade eder. Eğitimi seviyesi düşük doğu toplumları için hayatın olmazsa olmazıdır.

"Amcaoğlu, senin hissenin tahtasını kapatmışlar. Hissediyorum, çok yükselecek o kağıt... Birader, çok düştü bu hisse. Yükseleceğine inanıyorum, sabrın sonu selamet..."

7- Weasel Words (Gelincik Sözleri)
Haberler, analizler ve yorumlardaki her çeşit anlamsız ifadeye gelincik sözü diyoruz. Gelinciklerin bir yumurtayı kırmadan yiyebilmelerinden türetilmiştir. Görünüşte yumurta vardır ama içi boştur.

"Ekonomi haberlerine yeniden bakalım: Uzmanlar uyarıyor. Uzman kim?.. Borsanın yükseleceği bekleniyor? Bekleyen kim?.. Piyasa aktörleri tedirgin. Kim o aktörler?.. Kurda güçlü artış. Güç ne demek?.. Arkadaş ne içtiyse aynından arkadaşlara da dağıtın!"

8- Half-truth (Yarım Doğru)
Bir düşüncenin sadece bir kısmını anlayarak tamamını anladığını sanma durumudur. 6 kör adam ve fil fıkrası bu durumu güzel özetler: 6 kör adamdan filin karnına dokunan duvar, dişine dokunan mızrak, hortumuna dokunan yılan, dizine dokunan ağaç, kulağına dokuna yelpaze ve kuyruğuna dokunan halat olduğunu söyler.

"Hemşerim, ben 30 yıldır borsa oynarım, sana şu kadarını söyleyeyim: Burası borsa kim kime korsa. Sakın hisse senedi alma... Hacı, filin neresine dokunmuşsun sen öyle; bir gülme aldı beni şimdi."

Özetle, 2017 yılında da yatırım yapmak ve para kazanmak yine zor olacak. En azından bu kavramları öğrenerek sistemin oyuncağı olmayın.