Ekonomist Charles Wheelan, "Fed Başkanının tam olarak ne yaptığını dünyada bilen kaç kişi vardır?" sorusunu sorduğunda cevap veren pek çıkmamıştı. Bugün soru hala geçerliliğini korumaktadır. Eminiz ülkemizde cevap verebilecek birkaç kişiden fazla insan çıkmayacaktır. Hiç kimse Fed Başkanının tam olarak ne iş yaptığını bilmezken nasıl bu kadar çok insan Fed uzmanı olabiliyor öyleyse?
Ekonomi kanalları, gazeteler ve sosyal medya ABD Merkez Bankası Fed'in politikaları üzerine yorumlar yapan insanlarla doldu taştı. Sadece Fed'i konuşarak yorum yapan, Sadece Fed'i anlatarak makale yazan birçok ekonomistimiz var. Muhtemelen çoğu Fed konusunda uzmanlaşmış. Bunun dışında ekonomi yorumu yapmakta güçlük çekiyorlar. Kısacası ülkemiz Fed konusundan başka ekonomik yorum yapamayan Fed ekonomistleri yani Fedonomistler ile dolmuş durumda. Bunun nedenleri üzerine konuşacak değiliz. Ana ekonomik aktivitenin inşaat, ana finansal aktivitenin vadeli mevduat olduğu bir ülkede adamlar neyi yorumlayacak. Mecburen Fed'i anlatıyorlar. Onları eleştirecek değiliz. Eğer siz de ekonomi yorumları yapıyor ya da ekonomiyi yakından takip ediyorsanız ve hala Fedonomist olmadıysanız, işte size büyük bir fırsat. İyi bir Fedonomist olmanın rehberini küçük ve basit adımlar halinde açıklıyoruz.
5 adımda nasıl Fedonomist olunur?
1- Zekice bir giriş yapın
Fed konusundaki yorumunuza başlamadan önce konuya en az Richard Feynman, A.Einstein ya da Dostoyevski gibi zekice bir girişle başlamalısınız. Giriş cümleniz öyle Amerikanvari olmalı ki, ikinci dili Türkçe olan Wall Street'in finansçıları bile dinleyince "Ülen adam harbiden zeki, ses etmeyin dinleyelim!" demeliler. Tam olarak neden bahsettiğiniz kolayca anlaşılmamalı. Giriş cümlenize sağlam bir atıf da ekleyebilirseniz iyi bir Fedonomist adayısınız diyebiliriz artık. Mesela şöyle bir cümle tam size göre: "Peter Lynch'in şöyle bir sözü vardır: Bir ekonomistle 14 dakika konuştuysanız aslında harcadığınız süre 12 dakikadır."
2- Anlamı kendinden menkul kavramlar kullanın!
Gevşeme, sıkılaşma, genişleme, hızlanma, yavaşlama gibi yatak hikayelerinizi itiraf ederken kullandığınız sözcüklerin yanına yeni kavramlar eklemeyi bilmelisiniz. Devir artık değişti. Fed yorumcusu olmak için libido entellektüelliğiniz yeterli olmayabilir. Yeni kavramlara ihtiyacınız var. Siz izolasyoncu Fehmi, bobinajcı Recai ya da rektifiyeci Tahir değilsiniz, ekonomi yorumu yapan bir uzmansınız. O nedenle kullandığınız sözcükler de uzmanlara yakışır olmalı. Mesela şöyle: "Transitory effect'ler artıyor, Fed kararları daha güvercin olabilir." (Transitory effect ve güvercin kavramları ABD'de entellektüel ekonomistlerin kullandığı kavramlardan bazıları.)
3- Bilimsel bir modeli üstünkörü yorumlayın
Anlaşılabilir şekilde yorum yapmanız iyi bir Fedenomist olmanız için yeterli değildir. Araya mutlaka bilimsel bir model almalı ya da az bilinen bir orana atıf yapmalısınız. Çünkü entellektüel seviyeniz düşük bulunmamalı. Siz dünyanın en iyi Fedonomistisiniz ve bu böyle biline. Mesela şöyle demelisiniz: "FRB/US modeline göre kısa dönemde enflasyona sebep olmadan gerçekleşen büyüme oranı beklentisi düşürüldü."
4- Fed Başkanını çaktırmadan "ev hanımı" ilan edin
Yorumlarınız öyle güçlü olmalı ki, görenler Janet Yellen 50 yıldır prestijli kurumlarda çalışan ekonomist değil de ütü yapan bir ev hanımı, sizse asgari ücret artı yemek artı primle çalışan üç yıl tecrübeli foreks şirketi çalışanı değil de 40 yıllık Fed başdanışmanı demeliler. Alınma şekerim, sana demedim, Yellen'e çakıyorum. Ne diyorduk, mesela şu cümle tam size göre: "Bu nedendendir ki Aralık ayında alabileceği faiz artırımı kararı Fed için en doğru tarihtir." İşte bu! Adamlar 2013 Mayısından beri çalışıyor, bizim yorumcumuz doğru tarihi şak diye yazmış. "Türk gibi bilgili!" diye boş yere dememişler. (Yorum bir ekonomi sitesindeki bir köşe yazısından alınmıştır.)
5- Yorumunuzun üstüne bir tutam mizah ekleyin
İkinci dili Türkçe olan Amerikalı hedge fon yöneticileri de sizi dinliyor olabilirler. Mizah yeteneğinizi gösterirseniz tam bir entellektüel olduğunuza kanaat getirebilirler. Espriniz alışılmadık, yukarıdan bakan, bulanık ve halkın anlayamayacağı bir tarzda olmalı. Mesela şöyle: "Fed faizi arttırmazsa yöneticileri 0-1-3 kulübü üyesi olmaya devam edecekler. Yüzde 0'la borç ver, piyasa yüzde 1 ile kredi versin, öğleden sonra 3'te soluğu golf sahasında al."
Artık fedonomist oldunuz. İşte ilk yorumunuz:
"Peter Lynch'in şöyle bir sözü vardır: Bir ekonomistle 14 dakika konuştuysanız aslında harcadığınız süre 12 dakikadır. Transitory effect'ler artıyor, Fed kararları daha güvercin olabilir. FRB/US modeline göre kısa dönemde enflasyona sebep olmadan gerçekleşen büyüme oranı beklentisi düşürüldü. Bu nedendendir ki Aralık ayında alabileceği faiz artırımı kararı Fed için en doğru tarihtir. Fed faizi arttırmazsa yöneticileri 0-1-3 kulübü üyesi olmaya devam edecekler. Yüzde 0'la borç ver, piyasa yüzde 1 ile kredi versin, öğleden sonra 3'te soluğu golf sahasında al."
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder