Spread-betting denilen finansal bahis siteleri casino’ya döndürülen finansal piyasalarda riski seven fırsatçılardan emeklilere kadar birçok insanı cezbetmeye devam ediyor. Fakat yaşanan kriz, finansal piyasaların arka mahallelerindeki bu tip yerleri de maalesef etkiliyor. En son haber İngiltere’den geldi. Londra borsasında da işlem gören finansal bahis sitesi WorldSpreads Group geçen ay iflas etti. Olan yine sıradan yatırımcıya oldu. Firmanın 15.000 müşterisi tüm yatırımlarını kaybettiler. Peki ama neden?
Vergi kanunları açısından kişinin birinci mesleği olmadığı sürece bu tip bahisleri oynamak tıpkı kumar gibi birçok ülkede vergilendirmeye dahil olmuyor. Bu da insanları kışkırtıyor.
Öte yandan WorldSpreads borsada işlem görebilecek kadar kurumsal bir şirket olarak tanıtıldı insanlara. Bu da yatırımcı güveni arttırdı. Bu tip oyunları oynayarak zengin olmayı umanlar bu tür şirketlerin nasıl çalıştığını bilmezler. Zaten eğer bilselerdi bu tür oyunları oynamaya pek yanaşmazlardı. Öyleyse bu şirketlerin gelirlerini nasıl kazandıklarını yakından görelim.
En yaygın şekliyle bir futbol maçı üzerine spread betting yapan şirketi anlamaya çalışalım. Klasik bir üretim ya da hizmet işletmesi karını maliyetin üzerine eklediği bir pay (spread) ile sağlar. Yani 10 liraya üretildiği bilinen bir kalemin üzerine 2 lira eklenip satılırsa 2 lira kar elde edilir. Spread betting şirketlerinde ise durum biraz farklıdır. Spread betting oynatıcılarının işi bahse konu işlemin ne yöne hareket edeceğini bulmak değildir. Bu işi oyunculara bırakırlar. Onların işi, bu bahse katılacak olanların bahsin her iki yönüne eşit para yatırılmasını sağlamaktır. Bu noktaya tekrar geleceğiz. Ama önce spread betting’in ne olduğunu basitçe anlatmaya çalışalım.
Spread betting’in en yaygın uygulamaları spor ve türev kontratlarda görülür. Bir futbol maçı üzerinden anlatmaya çalışalım. Öncelikle bahis şirketi bir alış noktası ve bir de satış noktası belirler. Örneğin A ve B takımları arasında oynanacak maçta toplam gol sayısı için belirlediği satış noktası 3,75, alış noktası 4,00 olsun. Oyuna katılan iki kişi olduğunu varsayalım. Her ikisi de 100 lira yatırmış olsun. Bunlardan biri maçta 4,00’den daha fazla gol atılacağını düşündüğü için alış noktasına, diğeri ise 3,75’ten az gol atılacağını düşündüğü için satış noktasına oynasınlar. Maçın sonunda 5 gol atıldığını düşünelim. Bu durumda alış noktasına (4,00) oynayan kazanmıştır. Kazandığı tutar (5-4,00)x100=100 liradır. Satış noktasına oynayan ise kaybetmiştir. Onun kaybettiği tutar kazananın kazancı olmuştur. Şirketin karı ise alış ve satış arasındaki fark olan 0,25 (4,00-3,75) liradır.
İşte bu basit hesaplaşma spread betting şirketlerinin know-how’ını oluşturur. Şirketin matematiğe ve istatistiğe hakim yöneticileri bahsin her iki yönüne de eşit para yatırılması için yöntemler geliştirirler. Bunun için değişik teknikler kullanırlar. Bahis açılış ve kapanışlarında bahisleri düşük ya da yüksek tutarak bu dengeyi sağlamaya çalışırlar.
WorldSpreads’in yapamadığı şey buydu. Oynattığı finansal betting işlemlerinde, piyasaların belli yönlerdeki trendlerini kıramayıp bahislerin tek yönlü girişlerle kapanması ve sonucunda da daima oynayanların kazanması şirketi iflasa götürmüştü.
WorldSpreads’in temel hatası ise matematiksel yöntemlerle bu tip ayarlamaların her zaman yapılabileceğine olan aşırı güveniydi. Fakat en ileri teknikler bile bazen bahsin her iki tarafına eşit para girişinde başarılı olamayabilir. Toplumun duygularının yönü her zaman matematikle manipüle edilemeyebilir. Tıpkı WorldSpreads’te olduğu gibi. 1970’lerin dünyadaki en ünlü müşterek bahis uzmanı Bob Martin’in şu sözü daima hatırlanmalıdır: “Tahtaya bir sayı yazılınca, o artık halkın malıdır.”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder