Navlun fiyatlarındaki değişimi gösteren Baltık Dry Endeksi, birkaç ay içinde tarihin en büyük gösterge kayıplarından birini yaşadı. Temmuz ayında 11.000 puanın üzerinde olan endeks, şu an 800 puan düzeylerinde. Dünya ticaretindeki çöküş gerçekten yıkıcı boyutlarda.
Dünya ticaretinin en önemli lokomotifleri, kendilerini sürükleyecek güçlerini bile kaybetmeye başladılar. Bazılarına daha yakından bakalım.
Çin
Yıl sonuna kadar 100.000 fabrikanın kapanacağı öngörülüyor. İşverenler, borçlarını ve işçi ücretlerini ödeyemedikleri için fabrikalarını terk ediyorlar. Bazı büyük şehirlerde işsizlik oranı %10’un üstüne tırmanmış durumda. Çin hükümetinin 500 milyar dolarlık yardım paketinden henüz bir ses çıkmış değil. Söylentiler Çin’in, limanlarda alıcı bekleyen mallarının çoğunu geri aldığı yönünde. Krizin en büyük kahini profesör N.Roubini, Çin’in ABD’den daha sert bir şekilde inişe geçtiğini söylüyor.
General Motors (GM)
Amerikan otomotiv endüstrisi üzerine yazılan reçetelerde, GM’in birkaç hafta içinde iflas edeceği açıkça belirtiliyor. Eğer bu gerçekleşirse, emtia piyasalarının nasıl bir tepki vereceği merak konusu. Bir arabada kullanılan bakır miktarı 20 kilograma yakın. Araba imalatı azaldıkça bakır üzerindeki aşağı yönlü riskler artıyor. 22 Ağustos’ta 3.5 $’üzerinde olan bakır fiyatları, bugün 1.5 $ seviyelerinde seyrediyor. Hammadde talebinin en önemli göstergelerinden biri çok ciddi sinyaller veriyor. Piyasalar, nakit pozisyonu hala artıda olan GM’in iflasını dört gözle bekler bir haldeler.
Kredi Piyasaları
Bankaların, gerek birbirlerine gerekse müşterilerine kredi vermeyi durdurmuş olmaları, iş hayatını da oldukça derinden etkiliyor. Reel sektörün yürümesi orta ve uzun vadeli kredilere oldukça bağımlı durumda. Kredi alamayan işletmeler, azalan gelirleri nedeniyle mevcut kredi yükümlülüklerini de yerine getirmekte zorlanıyor. Klasik iflaslar, bu kez öncekilerden daha ağır olacak gibi.
Akreditifler
Bankaların birbirlerine güvenlerini kaybetmeleri, dünya ticaretinin 400 yıllık katalizörü akreditifleri durdurmuş halde. Özellikle emtia, petrol ve hammadde ihraçlarında beklenen akreditiflerin gelmemesi, yakın bir zaman içinde birçok ülkede yetersizliklere sebep olabilir. Global ticaretin önemli bankalarından HSBC’ye göre, sıradan akreditiflerde bile maliyetler iki katına çıkmış durumda.
2000’li yıllardan sonra, özellikle Asya ülkelerinde aşırı gelişen üretim sistemi, sonunda büyük bir balona dönüştü. Daha iyi ve ucuz Asya menşeli tüketim malları, düşük kredi faizlerinin yardımıyla, tüm dünya için tam bir cazibe balonu yarattı. 2001-2007 yılları arasında, ABD’nin cari açığı 384 milyardan 731 milyar $’a çıkarken, Çin’in cari fazlası 84 milyardan 509 milyar $’a yükseldi. “Asya üretir, dünya tüketir” modelinin dünya ticaretinde yarattığı dengesizliğin giderek arttığı gözden uzak tutulmaya çalışıldı. Çin ve Japonya’nın 1.12 trilyon $’lık cari fazlalarının ABD hazine kağıtlarına yatırılması, güvenli ve karlı bir yatırım olarak görüldü. Tüm bu dengesizlikler bugün büyük bir kaosa dönüşmüş durumda.
Hızlı globalizasyon, Çin ve ABD’nin oluşturduğu büyük pastayı tehdit ediyor artık. Optimal noktaların iyi hesaplanmaması, sürdürülebilirliği bozmuş görünüyor. “Asya üretir-dünya tüketir” modeli, yarattığı büyük ticari dengesizlikle, tüm dünyayı resesyona sokuyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder