Hisse senedi piyasaları daima ekonominin en duyarlı göstergesi olarak kabul edilir. Borsa endekslerinin ekonomiyi tam anlamıyla ifade ettiği düşünülür. Fakat derinleşen finansal kriz, ekonominin en önemli barometrelerinden biri kabul edilen borsa göstergelerini de duyarsız hale getirdi.
1960’larda Amerikalı ekonomist E.Fama tarafından geliştirilen ve davranışsal ekonomik modelin popülerleşmesiyle 90’lı yıllarda geniş bir kabul alanı bulan “etkin piyasalar (efficient markets) kuralı” da bugünlerde çökmüş görünüyor. Piyasalar üzerine geliştirilen en önemli hipotezlerden biri olan etkin piyasalar kuralı, birçok finansal akımın gelişmesine neden olmuştu.
Bu hipoteze göre;
-tutarlı ve istikrarlı davranarak piyasanın üzerinde getiri elde edemezsiniz,
-herkesin sahip olduğu bilgiler anında fiyatlara yansır. Tüm bilgiler zaten fiyatlara yansıdığından, fiyatların herhangi bir zamandan sonra ne yönde değişeceğini eldeki bilgileri kullanarak tahmin edemezsiniz,
-piyasalarda arbitraj olanağı olmaz. Bilgi ortaya çıktığı anda birileri tarafından hemen kullanılır ve fiyatlar arbitrajı olanaksız kılacak seviyeye hemen ulaşır,
-veriler ve bilgiler hemen fiyatlara yansıdığından, yapılan hisse senedi önerileri içerden öğrenenlerin (insider trading) bilgisini içermiyorsa, maymuna dart attırarak yapacağınız hisse senedi seçimleri dahi ortalamada aynı getiriyi sağlayacaktır.
Profesör E.Fuma’ya göre, mevcut bilginin fiyatlara hemen yansıyacağı tezi bugünkü krizde gerçekleşmemiştir. Lehman Brothers’ın çöküşüne kadar herkesin bildiği şirketin çökeceği gerçeği görmezden gelindi. Gayrimenkul ve mortgage pazarının donduğu, CDO ve CDS piyasalarındaki riskler tüm yatırımcılar tarafından biliniyordu. Fakat bilgi fiyatlara yansımadı. ABD’de 1929 buhranından, Avrupa’da ikinci dünya savaşından bugüne kadar yaratılan zenginliğin yarısının birkaç ay içinde yok olduğu gerçeğini acaba ekonomistler nasıl açıklayacaklar?
Artık beş on yıl elde tutulan hisse senetlerinin değer kazanacağına dair evrensel inanç da böylelikle kaybolmuş oluyor. Fiat para sistemi, ucuz ve kolay kredi, hırs ve düzenleme eksikliği tam bir çöküş yaşattı dünya ekonomisine.
Global piyasalara yerel entellektüellikle bakıldığında şu çıkarımlara kolayca ulaşılabiliyor. Petrol fiyatları bir gün %10 yukarıda, ertesi gün %10 aşağıda, sonra tekrar %10 yukarıda… Bu mu etkin piyasa? Son yirmi yıl içinde tüm varlık fiyatları birbirinden ayrıştırılıp üzerlerine trilyon dolarlık türev yapılar inşa edilerek saatli bomba haline getirildi… Bu mu etkin piyasa? Bir varlığın fiyatı yeteri kadar şişti mi, sıçra ötekine, sonra oradan bir başkasına. Pozitif ve negatif geribildirimlerin yarattığı korku ve hırs piyasası… Bu mu etkin piyasa? Bir saniye içinde alınıp satılan ve kar edilen hisse senetleri... Bu mu etkin piyasa?
Kimsenin global finansal sisteme güvenmemesi bilgisi sanırız henüz tam anlamıyla fiyatlara yansımış gözükmüyor.
1960’larda Amerikalı ekonomist E.Fama tarafından geliştirilen ve davranışsal ekonomik modelin popülerleşmesiyle 90’lı yıllarda geniş bir kabul alanı bulan “etkin piyasalar (efficient markets) kuralı” da bugünlerde çökmüş görünüyor. Piyasalar üzerine geliştirilen en önemli hipotezlerden biri olan etkin piyasalar kuralı, birçok finansal akımın gelişmesine neden olmuştu.
Bu hipoteze göre;
-tutarlı ve istikrarlı davranarak piyasanın üzerinde getiri elde edemezsiniz,
-herkesin sahip olduğu bilgiler anında fiyatlara yansır. Tüm bilgiler zaten fiyatlara yansıdığından, fiyatların herhangi bir zamandan sonra ne yönde değişeceğini eldeki bilgileri kullanarak tahmin edemezsiniz,
-piyasalarda arbitraj olanağı olmaz. Bilgi ortaya çıktığı anda birileri tarafından hemen kullanılır ve fiyatlar arbitrajı olanaksız kılacak seviyeye hemen ulaşır,
-veriler ve bilgiler hemen fiyatlara yansıdığından, yapılan hisse senedi önerileri içerden öğrenenlerin (insider trading) bilgisini içermiyorsa, maymuna dart attırarak yapacağınız hisse senedi seçimleri dahi ortalamada aynı getiriyi sağlayacaktır.
Profesör E.Fuma’ya göre, mevcut bilginin fiyatlara hemen yansıyacağı tezi bugünkü krizde gerçekleşmemiştir. Lehman Brothers’ın çöküşüne kadar herkesin bildiği şirketin çökeceği gerçeği görmezden gelindi. Gayrimenkul ve mortgage pazarının donduğu, CDO ve CDS piyasalarındaki riskler tüm yatırımcılar tarafından biliniyordu. Fakat bilgi fiyatlara yansımadı. ABD’de 1929 buhranından, Avrupa’da ikinci dünya savaşından bugüne kadar yaratılan zenginliğin yarısının birkaç ay içinde yok olduğu gerçeğini acaba ekonomistler nasıl açıklayacaklar?
Artık beş on yıl elde tutulan hisse senetlerinin değer kazanacağına dair evrensel inanç da böylelikle kaybolmuş oluyor. Fiat para sistemi, ucuz ve kolay kredi, hırs ve düzenleme eksikliği tam bir çöküş yaşattı dünya ekonomisine.
Global piyasalara yerel entellektüellikle bakıldığında şu çıkarımlara kolayca ulaşılabiliyor. Petrol fiyatları bir gün %10 yukarıda, ertesi gün %10 aşağıda, sonra tekrar %10 yukarıda… Bu mu etkin piyasa? Son yirmi yıl içinde tüm varlık fiyatları birbirinden ayrıştırılıp üzerlerine trilyon dolarlık türev yapılar inşa edilerek saatli bomba haline getirildi… Bu mu etkin piyasa? Bir varlığın fiyatı yeteri kadar şişti mi, sıçra ötekine, sonra oradan bir başkasına. Pozitif ve negatif geribildirimlerin yarattığı korku ve hırs piyasası… Bu mu etkin piyasa? Bir saniye içinde alınıp satılan ve kar edilen hisse senetleri... Bu mu etkin piyasa?
Kimsenin global finansal sisteme güvenmemesi bilgisi sanırız henüz tam anlamıyla fiyatlara yansımış gözükmüyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder