Currency Swap

Finansla ilgilenen hemen herkesin kafasında, bankaların sendikasyon veya seküritazasyon ile sağladıkları döviz kredilerini, ülkemizde TRY olarak plase ettiklerinde, ortaya çıkan kur ve faiz oranı riskinin nasıl yönetildiği mutlaka vardır. Son dönemlerde kullanılan en yaygın yöntemse Currency swap'lar.

Currency Swap, iki taraf arasında yapılan faiz veya anapara ödemelerinin, koşullarını önceden belirleyerek, değişimi sağlayan bir tür anlaşmadır. Değişime konu olan ödemeler, faiz, anapara veya hem anapara, hem faiz ödemeleri olabilmektedir.

Bir örnekle açıklamaya çalışalım.

Bir A bankası, yabancı bir bankadan 10 milyon EUR kredi kullanmış ve bu krediyi EUR/TRY=2 kur üzerinden, 20 milyon YTL olarak, 5 yıl vadeli konut kredisi şeklinde müşterilerine sabit faizle kullandırmıştır. A bankasının karşı karşıya kalacağı riskler,

1) gelecek dönemlerde YTL faizlerinin artması varsayımında faiz gelirlerinin düşmesi,

2) döviz kurunun yükselmesi durumunda, 10 milyon EUR krediden kaynaklanan dönemsel yükümlülüklerinin maliyetlerindeki artış

olacaktır.

A bankası, yükümlülüklerini yerine getirmede karşılaşacağı riski elimine etmek için Swap Bank adı verilen bir broker'a başvurur. Swap Bank, resmin aynadaki yansıması gibi, pozisyonu terse çevirir ve şu senaryoyu oluşturur: Bir B bankası, Türkiye'den sağladığı 20 milyon YTL tutarındaki krediyi, Euro bölgesinde, 10 milyon EUR olarak (EUR/TRY=2), 5 yıl vadeli olarak müşterilerine kullandırmıştır.

Böyle bir durumda B bankasının kullandığı krediden dolayı yükümlülüğü TRY cinsinden olacaktır ve tıpkı A bankası gibi, EURO bölgesindeki faiz değişimleri, yükümlülüklerini yerine getirememe riskini arttıracaktır.

Swabbank, her iki banka için kur riskini elimine eden bir Currency Swap düzenler. Yapılan şudur: Her iki tarafın anaparaları takas edilir. A bankasının borcu olan 10 milyon EUR B bankasına transfer edilirken, B bankasının 20 milyon YTL borcu da A bankasına geçmiş olur. Swabbank böylelikle, her iki banka için borç ve alacağı aynı para birimine endekslemiş, yani açık pozisyonlarını kapatmıştır.

Currency Swap'lar genellikle 30 yıla varan vadelerde yapılan uzun süreli kontratları içerir. Kontratların 3 veya 6 ayda bir faiz ödeme yükümlülüğü vardır.

3 ay sonunda; A bankası, üzerinde anlaşma yapılan tutar olan 20 milyon YTL'nin, belirlenmiş faiz oranı üzerinden 3 aylık döneme isabet eden kısmını Swabbank' a öder. A bankası için faiz oranı, TCMB tarafından belirlenen hazine bonosu gösterge faiz oranıdır. Öte yandan B bankası da, 10 milyon EURO'nın, EURO Libor üzerinden belirlenmiş dönem faizi olan kısmını Swabbank'a ödeyecektir.

A bankasının ödemesi B bankasına, B bankasının ödemesi de A bankasına transfer edilerek işlem tamamlanmış olur.

Currency Swaplar bilançolardan anlaşılamadığı için, ülkemiz bankacılık sektöründeki yaygınlığını kestirebilmek kolay değil. Fakat bankaların açık pozisyonunun önemsiz seviyelerde olması bu tür işlemlerin oldukça yaygın olduğunu göstermektedir. Gelişen Currency Swap piyasası ülkeler arasında ikili anlaşmalara da konu olmaktadır. 27 Mart 2008 tarihinde, Hindistan ile Japonya arasında imzalanan 3 milyar $ tutarındaki Currency Swap anlaşmasıyla, rupi ve yen'deki değişimin ülkeler arasındaki ticaret dengesini bozması engellenmiştir. Yani bir A ülkesinin, B ülkesinden kaynaklanan kur riski, yine B ülkesine finanse ettirilmiş olacaktır.

Japonya'nın bu tür anlaşmaları daha önce Taylant, Kore, Çin, Malezya, Filipinler, Singapur ve Endonezya ile tek veya iki yönlü şekilde yaparken, bu yönde türkiye tarafından atılmış bir adım henüz bulunmamaktadır.