Madem öyle, Hazine yardımı neden geldi?..
Citigroup ile Hazine’nin sermaye hesaplama şekli sanırız biraz farklı. Bunun nedenini anlamak için, yıl içinde değeri sürekli artan bir alt sermaye kalemine bakmak yeterli olacaktır: Ertelenmiş Vergi Borçları.
Uluslararası Muhasebe Standartları’ndan 12. si olan Vergilendirme (IAS 12 Income Taxes) bölümü içinde yer alan “Ertelenmiş Vergi” kavramı, ülkemizde SPK mevzuatında düzenlenmiştir. Seri XI, No 25 sayılı Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ’in 28. kısmında “Kurum Kazancı Üzerinden Alınan Vergiler” başlığı altında ertelenmiş vergi açıklanmaktadır. Buna göre ertelenmiş vergi, bir varlığın ya da bir borcun, muhasebe değeri ile vergi değeri arasındaki farkları ifade etmektedir. Vergi değerinin muhasebe değerinden büyük olduğu durumlarda ertelenmiş vergi varlığı, küçük olduğu durumlarda ertelenmiş vergi yükümlülüğü oluşur.
Ertelenmiş vergi varlığı, sadece bilanço değerlemesi açısından geçici farklar yaratmakla kalmaz, gelecek dönemlerde ödenecek vergiden düşülmek üzere ileriye doğru taşınır. Bu firmaların genelde lehine bir durumdur. Basit bir örnekle açıklamaya çalışalım. 10.000 YTL’ye alınan hisse senetlerinin piyasa değerinin 7.000 YTL’ye düştüğünü varsayarsak; vergi değeri 10.000, defter değeri 7.000 olacağından 3.000 YTL ertelenmiş vergi varlığı meydana gelecektir. Söz konusu tutar üzerinden hesaplanan vergi, gelecek dönemlerde ödenecek vergiden indirilebilecektir.
Bu örneği Citibank’a uyarladığımızda, bankanın aktifinde defter değeri, vergi değerinin çok çok altına düşen, trilyon dolara yaklaşan menkul kıymetlerin olduğu bilinmektedir. Bugüne kadar yazılan 55 milyar $’ın üzerindeki zarar, değer kayıplarının çok küçük bir kısmına karşılık gelmekte, kalan toksik varlıklar “Diğer” başlığı altında sınıflandırılmaktadır. Yazılmayan zararlar dipnotlarda küçük açıklamalarla geçiştirilmektedir.
Peki, ileriki dönemlere taşınarak gelir vergisinden düşülebilecek bu zararları Citibank neden muhasebeleştirmemektedir? Önemli analistler aynı fikirde birleşiyor: “Şirket, önümüzdeki yıllarda kar elde edebileceğini düşünmüyor.”
Bu varlıklar her ne kadar gelecek dönemlere taşınacak olsa da; ayrılacak karşılıkların şirket değerinde yaratacağı kayıpların karşılanması daha zor olacaktır. Bu da şirketi değişik arayışlara ve şeffaflık dışı politikalara itiyor.
30 Eylül itibariyle, Citibank’ın net ertelenmiş vergi varlıkları 28.5 milyar $. Bu tutar, adi hisse senetleri karşılığı sermayenin %29’una karşılık geliyor. Nakde çevrilmesi güç maddi olmayan duran varlıkların ana sermayeden tenzil edilmesiyle bulunan maddi sermayenin de %80’ini oluşturuyor aynı zamanda. Kuşkular, ertelenmiş vergi varlıklarının banka için daha büyük olduğu ve açıklanmadığı yönünde güçleniyor. Zira geçen haftalarda 20.5 milyar $ piyasa değerine düşen bankanın, bu karşılıkların ayrıldığı varsayımında sonunun ne olacağını bulmak fazla zor olmaz sanırız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder