Global finansal kriz her gün farklı bir piyasada hissedilmeye devam ediyor. Krizin son kurbanı “Doğal Afet Bonoları (Catastrophe Bonds-kısaca Cat Bonds)”.
Birçoklarına yabancı gelen bu tuhaf finansal enstrumanla dünya, geçen yıl ortalarında tanıştı. Daha doğrusu tanıştırıldı. 26 Ağustos 2007 tarihinde, The New York Times gazetesindeki Michael Lewis imzalı yazıyı okuyanlar tam anlamıyla şok olmuşlardı. In Nature’s Casino (Doğanın Kumarhanesinde) başlıklı bu yazıda, sigorta şirketlerinin ödeme güçlerinin üstünde maliyete sebebiyet veren doğal afetlerin yarattığı riskin, yatırımcılara nasıl transfer edildiği ayrıntılı olarak anlatılıyordu. John Seo adlı hedge fon menajerinin Cat Bond piyasası üzerine söyledikleri herkesi heyecanlandırmıştı.
Bu bonoların nasıl çalıştığını kısaca belirtmekte fayda var.
Özellikle kasırga sezonu boyunca, kasırgaların sigortalı varlıklara verdiği zararlar, sigorta şirketlerin devamlılığını etkileyecek kadar büyük olmaktadır. 1842 Hamburg yangınının tüm Alman sigorta şirketlerini iflasa götürmesinin ardından inşa edilen reasürans sistemi de, bu kayıpları önleyecek güce sahip olamamıştır. Bu nedenle sektör yeni bir sistem arayışına girmiştir. Seküritizasyon işlemlerinin ivme kazanmasıyla birlikte, sigorta şirketleri poliçe ödemeleriyle gelen paraları belli havuzlarda toplayıp üzerlerine, menkul kıymet inşa etmeye başladılar. Örneğin bir sigorta şirketinin, bir bölgedeki evleri sigorta ettiğini düşünelim. Özellikle deprem ve büyük kasırgalar nedeniyle taşınan riskler şirketi endişelendirecektir. Bu noktada sigorta şirketinin iki alternatifi vardır. Ya bir reasürans şirketine risklerin bir kısmını devredecek ya da kasırga bonosu ihraç ederek riski yatırımcılara transfer edecektir. İkinci seçeneğin seçilmesi sonrasında, krizin baş aktörü yatırım bankalarının da devreye girmesiyle, menkul kıymet ihraç işlemi tamamlanacaktır. Bu bonoları satın alan yatırımcılar, LIBOR+spread (genellikle %3-20 arasında) şeklinde kupon faizi alacaklardır. Kasırgalar, sigorta yapılan evlere zarar vermediği sürece yatırımcılar oldukça yüksek bir getiri elde edeceklerdir. Aksi takdirde, faiz geliri elde edilemeyeceği gibi, başta yatırılan anapara da kaybedilecektir.
Pazar giderek büyürken, rekabet de artmıştır. Piyasanın önemli oyuncularından Ajax Re Ltd.’nin ihraç ettiği bir bonoda, California’da deprem olmaması durumunda yatırımcılara, anapara garantisinin yanında Libor+6,25 faiz önerilmesi, işlerin giderek kızıştığını göstermesi yanında, risk yönetimindeki tutarsızlığı da ortaya koymaktadır. Böyle olunca, çatırdama seslerinin duyulması da fazla uzun sürmez.
Son dönemlerde Cat Bond’lara olan talep, kredi riskindeki kırılganlığın arttığı yönündeki korkular nedeniyle durmuş gözüküyor. 2007 yılında 7 milyar $ olan pazar, 2008 yılı içinde 2.7 milyar $’a geriledi. Bunun en önemli sebebi Lehman Brothers’ın iflası. Lehman, neredeyse tüm bonolara ödeme garantisi vermişti. Sigorta şirketleri faiz yükümlülüklerini yerine getirmedikleri sürece, Lehman bu ödemeleri yapacaktı. Fakat önce Lehman, ardından AIG’nin finansal başarısızlıkları, yatırımcıların, paralarını geri alma yönündeki endişelerini arttırdı. Bu da sektörü durma noktasına getirdi.
Farklı piyasalardaki fonksiyon bozuklukları yan yana konulup bir değerlendirme yapıldığında, ortaya şu gerçek çıkmaktadır. Piyasa hareketleri daima hedge edilmeyen enstrumanlarla hedge edilmeye çalışılmaktadır.
Basit bir örnekle izah edelim. Hisse senedi piyasaları gerilemeye başladığında, kısa pozisyon alınarak kar elde edilmeye çalışılır. Açığa satış yapılarak uzun pozisyondaki zarar kompanse edilmek istenir. Peki, piyasa aniden terse dönerse ne olacaktır? Tabi ki zarar katlanacaktır. Görüldüğü gibi uzun pozisyon kısa pozisyonla hedge edilirken, ürünün kendisi hedge edilememektedir.
Cat Bond piyasasındaki kredi riski artışı da aynı bakış açısıyla değerlendirildiğinde, sorunu tam anlamıyla ortaya koyamamaktadır. Bonoları sigorta eden şirketler yatırımcıların riskini yok eder gibi görünse de, üründen kaynaklanan risk piyasa içinde var olmaya devam ediyor. Önünde sonunda, şartlar oluşunca da kendini gösteriyor.
Poker masasında değişmez bir kural vardır. Eğer masadaki yolunacak kazın kim olduğunu bilmezseniz, o siz olabilirsiniz…
Birçoklarına yabancı gelen bu tuhaf finansal enstrumanla dünya, geçen yıl ortalarında tanıştı. Daha doğrusu tanıştırıldı. 26 Ağustos 2007 tarihinde, The New York Times gazetesindeki Michael Lewis imzalı yazıyı okuyanlar tam anlamıyla şok olmuşlardı. In Nature’s Casino (Doğanın Kumarhanesinde) başlıklı bu yazıda, sigorta şirketlerinin ödeme güçlerinin üstünde maliyete sebebiyet veren doğal afetlerin yarattığı riskin, yatırımcılara nasıl transfer edildiği ayrıntılı olarak anlatılıyordu. John Seo adlı hedge fon menajerinin Cat Bond piyasası üzerine söyledikleri herkesi heyecanlandırmıştı.
Bu bonoların nasıl çalıştığını kısaca belirtmekte fayda var.
Özellikle kasırga sezonu boyunca, kasırgaların sigortalı varlıklara verdiği zararlar, sigorta şirketlerin devamlılığını etkileyecek kadar büyük olmaktadır. 1842 Hamburg yangınının tüm Alman sigorta şirketlerini iflasa götürmesinin ardından inşa edilen reasürans sistemi de, bu kayıpları önleyecek güce sahip olamamıştır. Bu nedenle sektör yeni bir sistem arayışına girmiştir. Seküritizasyon işlemlerinin ivme kazanmasıyla birlikte, sigorta şirketleri poliçe ödemeleriyle gelen paraları belli havuzlarda toplayıp üzerlerine, menkul kıymet inşa etmeye başladılar. Örneğin bir sigorta şirketinin, bir bölgedeki evleri sigorta ettiğini düşünelim. Özellikle deprem ve büyük kasırgalar nedeniyle taşınan riskler şirketi endişelendirecektir. Bu noktada sigorta şirketinin iki alternatifi vardır. Ya bir reasürans şirketine risklerin bir kısmını devredecek ya da kasırga bonosu ihraç ederek riski yatırımcılara transfer edecektir. İkinci seçeneğin seçilmesi sonrasında, krizin baş aktörü yatırım bankalarının da devreye girmesiyle, menkul kıymet ihraç işlemi tamamlanacaktır. Bu bonoları satın alan yatırımcılar, LIBOR+spread (genellikle %3-20 arasında) şeklinde kupon faizi alacaklardır. Kasırgalar, sigorta yapılan evlere zarar vermediği sürece yatırımcılar oldukça yüksek bir getiri elde edeceklerdir. Aksi takdirde, faiz geliri elde edilemeyeceği gibi, başta yatırılan anapara da kaybedilecektir.
Pazar giderek büyürken, rekabet de artmıştır. Piyasanın önemli oyuncularından Ajax Re Ltd.’nin ihraç ettiği bir bonoda, California’da deprem olmaması durumunda yatırımcılara, anapara garantisinin yanında Libor+6,25 faiz önerilmesi, işlerin giderek kızıştığını göstermesi yanında, risk yönetimindeki tutarsızlığı da ortaya koymaktadır. Böyle olunca, çatırdama seslerinin duyulması da fazla uzun sürmez.
Son dönemlerde Cat Bond’lara olan talep, kredi riskindeki kırılganlığın arttığı yönündeki korkular nedeniyle durmuş gözüküyor. 2007 yılında 7 milyar $ olan pazar, 2008 yılı içinde 2.7 milyar $’a geriledi. Bunun en önemli sebebi Lehman Brothers’ın iflası. Lehman, neredeyse tüm bonolara ödeme garantisi vermişti. Sigorta şirketleri faiz yükümlülüklerini yerine getirmedikleri sürece, Lehman bu ödemeleri yapacaktı. Fakat önce Lehman, ardından AIG’nin finansal başarısızlıkları, yatırımcıların, paralarını geri alma yönündeki endişelerini arttırdı. Bu da sektörü durma noktasına getirdi.
Farklı piyasalardaki fonksiyon bozuklukları yan yana konulup bir değerlendirme yapıldığında, ortaya şu gerçek çıkmaktadır. Piyasa hareketleri daima hedge edilmeyen enstrumanlarla hedge edilmeye çalışılmaktadır.
Basit bir örnekle izah edelim. Hisse senedi piyasaları gerilemeye başladığında, kısa pozisyon alınarak kar elde edilmeye çalışılır. Açığa satış yapılarak uzun pozisyondaki zarar kompanse edilmek istenir. Peki, piyasa aniden terse dönerse ne olacaktır? Tabi ki zarar katlanacaktır. Görüldüğü gibi uzun pozisyon kısa pozisyonla hedge edilirken, ürünün kendisi hedge edilememektedir.
Cat Bond piyasasındaki kredi riski artışı da aynı bakış açısıyla değerlendirildiğinde, sorunu tam anlamıyla ortaya koyamamaktadır. Bonoları sigorta eden şirketler yatırımcıların riskini yok eder gibi görünse de, üründen kaynaklanan risk piyasa içinde var olmaya devam ediyor. Önünde sonunda, şartlar oluşunca da kendini gösteriyor.
Poker masasında değişmez bir kural vardır. Eğer masadaki yolunacak kazın kim olduğunu bilmezseniz, o siz olabilirsiniz…
Doğal afet bonoları hakkında ayrıntılı bilgiye Finansal Krizin Gizli Doğası: Maça Kızı Efekti adlı kitabımdan ulaşılabilir...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder