21 Mart 2012 Çarşamba

Basit bir düşünce hatasının yarattığı küresel finansal kriz

Finansal piyasalardaki oyuncuların en doğal davranış şekli birbirlerinin hareketlerini izlemek ve bu hareketlerden kendileri için anlamlı sonuçlar çıkarmaktır. Bu şekilde en doğru yatırım kararı verilmek istenir. Ama insanlar çoğu zaman burunlarının ucundaki doğruları, diğerlerinin hareketlerinin ne olacağını anlamaya çalışırken göremezler. Finansal Krizin Gizli Doğası: Maça Kızı Efekti adlı kitabımda anlatılan aşağıdaki hikaye bu durumun çarpıcı bir örneğidir. Burada yeniden sunuyorum.

“Financial Times, 1997 yılında bir yarışma düzenler. Ekonomist Richard Thaler tarafından hazırlanan yarışma şöyledir: Okuyuculardan 0 ile 100 arasında bir sayı seçmeleri istenir. Seçilen sayıların ortalamasının 2/3'üne en yakın olan sayıyı tahmin eden yarışmayı kazanacaktır. Gazete soruyu biraz daha açıklamak için bir örnek verir: Örneğin yarışmaya 5 kişinin katıldığını ve seçilen sayıların 10, 20, 30, 40 ve 50 olduğunu varsayalım. Bu durumda ortalama 30 olacak ve 30'un 2/3'ü 20 olduğundan, 20 sayısını seçen kazanacaktır.

Oyundaki en önemli nokta, eğer kazanmak istiyorsanız diğer oyuncuların nasıl düşündüğünü bilmeniz gerektiği hususudur. Eğer herkesin 20'yi seçeceğini düşünüyorsanız kazanmak için 20'nin 2/3'ü olan 14'ü seçmeniz gerekiyor. Peki ya herkes sizin gibi düşünür ve 14'ü seçerse? Bu durumda kazanmanız için 10'u seçmeniz gerekecektir. Bu şekilde düşünmeye devam ettiğiniz sürece sonunda kazanmanız için 1'i seçmeniz gerektiği düşüncesine ulaşırsınız.

Fakat böyle bir yarışmada herkesin 1'i seçmeyeceği açıktır. Peki, öyleyse kazanmak için nasıl düşünülmeli?

Yarışmada kazanan rakam 13'tür... Nasıl olmuştur da 13 kazanmıştır? ,Eğer kazanan rakam 1 olsaydı hiç kimse hata yapmamış olacaktı. Dolayısıyla da herkes kazanacaktı. 13 kazandığına göre birçok insan hata yapmış demektir… Öyleyse, hata neden yapılmıştır?”

2007 yılında başlayan ve etkileri halen devam eden global finansal krizi işte bu düşünce hatası tetiklemiştir. İnsanlar doğruya değil diğerlerinin doğrularına odaklanmışlar ve sonucunda tarihin en büyük finansal krizini yaratan hatayı yaratmışlardır.

(Konunun ayrıntılarını Finansal Krizin Gizli Doğası: Maça Kızı Efekti adlı kitabımda bulabilirsiniz.)

1 yorum:

Adsız dedi ki...

Asp web tasarim olarak bilgilendirici paylaşımlarınızdan dolayı bloğunuzu çok beğendik , başarılarınızın ve paylaşımlarınızın devamını dileriz.