Mark Twain 1897 yılında yazdığı bir yazıda “Herkes hava hakkında
konuşuyor, ama kimse onun için bir şey yapmıyor demişti.” Keşke bir yüzyıl daha
yaşayabilseydi.
Bu makalenin yazılmasından bir asır sonra insanlara konuşmaktan öteye hava
için bir şey yapma fırsatı verilmiş durumda: Hava durumu türevleri!
Diyelim ki bir çiftçisiniz ve kuraklık ya da don olaylarından
mahsulünüzün zarar göreceğinden endişe taşıyorsunuz. Bu riskten korunmak için
gidip böyle bir türev kontrat satın alabilirsiniz. Ya da diyelim bir spor kulübü
yöneticisiniz ve hafta sonu oynayacağınız maçta yağmur yağması halinde maça
seyirci gelmeyeceğinden endişeleniyorsunuz. Bilet satışlarının düşme riskinden
korunmak için bir hava durumu kontratı satın alabilirsiniz. Kontratlar yöreye
özgün şekilde dizayn ediliyor ve o bölgenin sıcaklık, yağış gibi ortalamaları
düşünülerek oluşturuluyor. Uzun ve kısa vadelerde satılan kontratlar opsiyon ve
forward şeklinde tasarlanıyor. Tahmin edilebileceği gibi bu tür enstrümanlar şimdilik
sadece gelişmiş finansal piyasalarda bulunabiliyor.
Hava durumu insanlar için en önemli yaşam belirleyicilerden biri. ABD
ekonomisinin %20’sinin direk olarak hava durumundan etkilendiği belirtiliyor. Bu
da yaklaşık 3 trilyon dolarlık bir rakama karşılık geliyor. Tarım, enerji,
eğlence, inşaat, turizm ve daha birçok sektör 3 trilyonluk pazarın içinde
sayılabilir. ABD eski Ticaret Bakanlarından William Delay 1998 yılında Senato’da
yaptığı konuşmada “Hava durumu sadece çevresel bir olay değil, bir ekonomik
sorun. En azından 1 trilyon dolarlık ekonomimiz hava durumuna endeksli”
demişti. Bu ifadeler tüm dünyada büyük yankı bulmuştu. Çünkü hava durumu üretim
miktarlarının, satış fiyatlarının, enerji fiyatlarının değişmesi, otellerin boş
kalması anlamına geliyor. Fakat hava durumunun meteorolojik olarak kontrolü mümkün
olamayacağı için ancak ekonomik olarak kontrol edilebilir. Bu da hava durumu
türev ürünleri anlamına geliyor.
Düşük etki yüksek olasılıklı hava durumu riskleri kadere bırakılmayacak kadar önemli görünüyor. Artık
tüm dünyada finansal süpermarketler bu tür ürünleri de yakında raflarına
koymaya başlayacaklardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder