Türev piyasalar denince birçok insanın aklına son derece karmaşık bir yer gelir. Hiç şüphesiz türev ürünler anlaşılması zor matematiği, doğalarının çözülememiş tarafları ve yüksek bilgi gerektiren özellikleri nedeniyle son derece karmaşık yapılardır. Birçok kişinin bu piyasalardan uzak durması rasyonel bir düşüncedir aslında. Peki gerçekten öyle mi? Türev ürünlerle işlem yapan kişiler birer matematik dehası ya da finans mühendisi midirler?
Bu sorunun yanıtını verebilmek için bu piyasalarda çalışan ve bu piyasalardan kazanan iki kişinin kısa hikayesini anlatalım ve bu piyasaların doğasının gizli kalmış bir tarafını daha göstererek sorularımıza cevap bulmaya çalışalım.
2 gün önce haber ajanslarına düşen bir atama haberi birçoklarının dikkatini çekmişti. ABD’nin üçüncü büyük bankası Citibank türev ürünler satış birimi başkan yardımcılığı için yeni bir ismi seçti. Atanan kişi 29 yaşındaki Kimberley Stolz’tu. Müzik televizyonu MTV’nin video jokeyi ve eski “top model” olan Stolz bundan sonra hisse senedi türevlerinin satışından sorumlu olacak. Bu bölümün satış gelirlerinin son yıl içinde %40 azalması böyle bir değişimi zorunlu kılmış. Türev ürünler piyasasının inovatif meritokrasisi sanıyoruz böyle bir atamayı kaçınılmaz kılmış görünüyor.
Türev ürünler piyasasında bugüne kadar elde edilmiş en yüksek yüzdeli getirilerden biri1979 yılında genç bir avukat olan Hillary Rodham tarafından elde edilmişti. Rodham, büyük baş hayvan fiyatlarının zirveye çıktığını düşünerek büyük baş hayvan kontratlarında kısa pozisyon aldı. Yatırdığı tutar sadece 1.000 dolardı. On ay sonra ilk kızı Chelsea’yi hamile olması nedeniyle yatırımını sonlandıran Rodham 100.000 dolar ile masadan ayrılmıştı. 10 ayda neredeyse %10.000 getiri sağlamıştı. Bu inanılabilecek bir şey değildi.
Haber 1994 yılında New York Times tarafından yayınlandığında araştırmacılardan yatırımcılara kadar herkesin dikkatini çekmişti. Böyle bir getirinin elde edilmesinin mümkün olamayacağı söyleniyordu. George Soros’un en başarılı hedge fon yöneticisi olarak gördüğü ve oğlunu yanına staja gönderdiği Victor Niederfoffer böyle bir oyunda 100 kat getiri elde etme ihtimalinin çölde kartopu bulma ile eşit olasılığa sahip olduğu söylemişti. Neredeyse tüm Amerika böyle bir şeyin nasıl gerçekleştiğini araştırıyordu. 1994 yılında Journal of Economics and Finance dergisi konuyla ilgili üniversite profesörlerinde oluşan bir ekibin çalışmasını yayınlamıştı. Profesörlerin oluşturduğu modele göre 10 ay içinde böyle bir piyasada 100 kat getiri elde etme ihtimalinin 31 trilyonda birdi. Fakat bu başarı gerçekleştirilmişti ve herhangi bir manipülasyon içermiyordu.
Bu olayı bu kadar popüler kılan şeyin ne olduğuna gelince bilmeyenler için bir kere daha söyleyelim. 10 ay içinde yatırımını yüz katına çıkaran kişi ABD’nin şu anki Dış İşleri Bakanı Hillary Clinton’dı.
Türev piyasaların keşfedilmemiş doğası bunlar gibi daha birçok hikaye ve yön içermektedir. Fakat irrasyonellik burada da hakim olmuştur. O nedenle bu piyasaların doğal gereksinimi olan karmaşık matematik bilimin değil hayatın matematiğidir artık.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder